دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها و فرم ‌های مربوطه

اگر پیمانکار هستید و با کارفرمایان دولتی کار می کنید، این لینک را بوک مارک کرده و در محاسبه قیمت پیشنهادی، در نظر داشته باشید. لینک گفتار را از طریق شبکه های اجتماعی، به همکاران پیمانکار در کانال های تلگرامی ارسال  کنید.

با ما همراه باشید.

حتما بخوانید: صفر تا صد دریافت گواهی صلاحیت پیمانکاری در ۱۱ رشته و ۵ پایه

دستورالعمل نحوه تعدیل بهای پیمان ها

سازمان برنامه و بودجه کشور در تاریخ پانزدهم آذر ماه سال هشتاد و دو، طی بخشنامه ای به شماره ۱۷۳۰۷۳/۱۰۱ بر اساس ماده بیست و سوم قانون برنامه و بودجه کشور، دستورالعمل روش تعدیل آحاد بهای پیمان ها که به تایید شورای عالی فنی رسیده است را به دستگاه های اجرایی ابلاغ کرد. از این تاریخ به بعد، هر کاری که به صورت مناقصه ای، ترک مناقصه و پیشنهاد قیمت به پیمانکار ابلاغ می شود، مشمول دستورالعمل نحوه تعدیل آحد بهای پیمان است.

همه پیمانکاران که قصد شرکت در مناقصات دولتی دارند، بایستی با اطلاع از روش محاسبه تعدیل در پیمان ها، اسناد مناقصه را تکمیل کرده و پیشنهاد قیمت خود را در پاکت ج قرار دهند.

تعاریف دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها

• دوره: منظور سه ماهه های منتهی به خرداد، شهریور، آذر و اسفند است. بازه های ۳ ماهه.
• شاخص: منظور، رقمی است که میانگین تغییرات قیمت هر دوره را نسبت به دوره پایه نشان می دهد.
• فهرست بهاء: منظور، فهارست بهاء است که در رشته های مختلف پیمانکاری از طرف سازمان برنامه و بودجه کشور، تنظیم و ابلاغ می شود.
• شاخص فصلی: منظور از شاخص فصلی،  شاخص گروهی است. رقمی است که میانگین تغییرات بها اقلام را در یک فصل  از فهرست بهاء واحد پایه در هر دوره نسبت به دوره پایه نشان می دهد.
• شاخص رشته ای: منظور رقمی است که میانگین قیمت واحد اقلام یک رشته از فهرست بهاء واحد پایه در هر دوره را نسبت به دوره پایه نشان می دهد.
• شاخص کل: رقمی است که میانگین تغییرات قیمت واحد ردیف های کلیه فهارست واحد پایه هر دوره را نسبت به دوره پایه مشخص می کند.
• شاخص مبنای پیمان: منظور از شاخض مبنای پیمان در دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها، دوره سه ماهه ای است که پیش از آخرین روز تعیین شده برای ارائه پیشنهاد قیمت  پیمانکار به کارفرما در مناقصه، تعیین می شود.
• شاخص مبنای پیمان در ترک مناقصه: منظور از شاخص مبنای پیمان در ترک مناقصه  که در دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان به آن اشاره شده ، دوره ۳ ماهه ای است که از پیش از دوره ۳  ماهه ارائه پیشنهاد کتبی قیمت پیمانکار به کارفرما، تعریف شده است.
• شاخص دوره انجام کار: شاخص دوره انجام کار در دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها، شاخص دوره انجام عملیات اجرایی در آن دوره است.
• کارکرد دوره: منظور از کارکرد دوره در دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها، مبلغ کارهای انجام شده طی آن دوره شامل فعالیت های اجرایی و  اقلام مربوط به تجهیز کارگاه  و متریال پای کار و برچیدن کارگاه است.

حتما بخوانید: همه  چیز درباره تجهیز کارگاه بر اساس فهرست بهاء ۹۸

• ضریب تعدیل: منظور از ضریب تعدیل، ضریبی است که از این رابطه  حاصل می شود. شاخص دوره  انجام کار بر شاخص  مبنای پیمان، تقسیم  شده و حاصل،از  عدد ۱، کسر می شود. عدد بدست آمده را در نود و پنج صدم ضرب می کنند تا ضریب تعدیل محاسبه شود.
• کارهای جدید: منظور از کارهای جدید در دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها، هر فعالیتی است  که پس از عقد قرارداد کارفرما با پیمانکار، در حین انجام پروژه  و در راستای موضوع پیمان، به صورت کتبی از طرف کارفرما به پیمانکار ابلاغ شود و برای آن، قیمت و مقدار در فهرست بهاء پیمان، پیش بینی نشده باشد.
• تاخیر مجاز: تاخیر مجاز در پروژه ها، موضوع مهمی است که گاها محل بحث و چالش پیمانکار با دستگاه نظارت و مشاوران است. در دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها، منظور از تاخیر مجاز، طول مدت پیمان است که خارج از قصور و کوتاهی پیمانکار باشد.
• تاخیر غیر مجاز : منظور از تاخیر غیر مجاز، طول مدت پیمان است که ناشی از قصور و کوتاهی پیمانکار باشد.
• مبلغ کارکرد صورت وضعیت: فرق بین مبلغ صورت وضعیت مورد نظر با صورت وضعیت قبلی برای هر فصل از هر یک از فهارست بهاء پیمان را مبلغ کارکرد صورت وضعیت می گویند که در روابط کارفرمایی و پیمانکاری بسیار  استفاده می شود.

حتما بخوانید: شاخص  های تشخیص صلاحیت پیمانکاری در سال ۱۳۹۸

انواع شاخص برای محاسبه تعدیل در پیمان ها

برای پیمان هایی که بر اساس قیمت واحد پایه منعقد می شود، مبلغ کارکرد، با شاخص فصلی فهرست بهاء واحد پایه مربوطه، تعدیل خواهد شد. نوع شاخص برای محاسبه تعدیل در فرآیند تجهیز و برچیدن کارگاه پیمانکار، با شاخص کلی تعدیل می شود. برای تعدیل مصالح پایکار در فهارست بهاء، مبلغ مصالحی که پایکار است با شاخص گروهی فصل های مربوط به مصالح مورد تعدیل خواهد شد.

در تبصره ۱ ماده ۲ دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها، به این موضوع اشاره شده است که مبلغ مصالح  پایکار مربوط به مصالحی همچون: سیمان، شن و ماسه، با شاخص های گروه فصل «بتن درجا»، در فهرست مربوطه، تعدیل  خواهد شد و لازم است که پیمانکاران محترم به این موضوع توجه کنند.

اگر اقلام کار، قابل تفکیک نباشد و یا مبلغ برآورد خیلی کم باشد و نتوان از فصل های فهرست بهاء به منظور تعیین شاخص های  گروهی استفاده کرد، به تشخیص کارفرما، به جای شاخص گروهی، از شاخص های رشته ای مربوطه استفاده  می شود. در این حالت، بایستی موارد مربوطه با مشخص شدن رشته مورد نظر، در اسناد مناقصه و پیمان درج شود.

اگر این کار  انجام نشود، به منظور محاسبه تعدیل، از شاخص های گروهی برای اقلام کار و کلی برای تجهیز و برچیدان کارگاه طبق مقررات دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها، استفاده خواهد شد.

منظور از اقلام ستاره دار در تعدیل: ردیف های غیر پایه است که برای آن ها، بهاء پایه در فهرست بهاء تهیه نشده باشد و پیمانکار بایستی در  تهیه برآورد قیمت آن ها،  بر اساس دستورالعمل مربوطه اقدام کند و مشابه سایر ردیف های فصل مربوطه، اقلام ستاره دار، تعدیل گردد.

روش  تعدیل کارهای جدید

تعدیل قیمت کارهای جدیدی که بر اساس فهرست بهاء واحد پایه پیوست شده به پیمان یا فهرست بهاء واحد پایه ای که قیمت پیمان از آن انتخاب می شود، بر مبنای شاخص گروه فصل مربوطه خواهد بود. شاخص مبنای تعدیل کارهای جدید در پیمان، شاخص مبنای پیمان محسوب می شود.

توجه داشته باشید که تعدیل بهاء کارهای جدید در پیمان ها، بر اساس قیمت واحد پایه ای که برای آن، قیمت در فهرست بهاء پیوست شده به پیمان در نظر  گرفته  شده یا فهرست بهای واحد پایه  ای که قیمت پیمان از  آن گرفته شده، درج نشده  است، با شاخص گروهی فصل مربوطه  انجام می شود. شاخص مبنای تعدیل این نوع کار ها، شاخص دوره سه ماهه ای است که بر  اساس قیمت های آن دوره، قیمت کار  جدید، تعیین و تصویب می  شود.

به  منظور محاسبه  تعدیل، ابتدا بایستی قیمت کار جدید را بر عددی از عبارت زیر بدست می آید، تقسیم کرد.

با این کار، به قیمت های دوره ۳ ماهه مربوط به  مبنای پیمان، می رسیم و سپس مثل سایر ردیف های قیمت پیوست به پیمان، تعدیل می‌شود.

اگر کاری به دلیل مسائل طبیعی و شرایط ویژه، امکان استفاده مستقیم از شاخص های فهرست های  پایه را نداشته باشد و یا روش تعدیلی که در این دستورالعمل بیان شد، مناسب تعدیل آن کار نباشد، دستگاه کارفرما، بایستی پیش از آن  که کار را به پیمانکار واگذار کند، روش مورد نظر برای تعدیل قیمت این نوع کار ها را بر اساس گزارش توجیهی به دبیرخانه  شورای عالی فنی سازمان برنامه و بودجه، پیشنهاد کرده  تا پس از بررسی و تصویب شورا، ملاک عمل قرار بگیرد.

تعدیل پیمانی که فهرست بهاء واحد ندارد

اگر پیمانی، فهرست بهای واحد پایه  آن ابلاغ نشده باشد، بخواهد تعدیل بگیرد، تطبیق فهرست بهای مورد نظر با انواع فهرست های پایه و فصول مربوطه، هنگام تهیه فهرست مقادیر و برآورد کار و پیش از ارجاع کار به پیمانکار، توسط کارفرما دولتی صورت می گیرد.  نرخ پیمان این  نوع فعالیت  ها، مطابق روش دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها می باشد.

تعدیل قیمت کارهای جدید در پیمان هایی که در فهرست بهاء واحد پایه برای آن ها ابلاغی وجود ندارد، بر  اساس روش تعدیل قیمت کارهای جدید که در این گفتار ارائه شد، انجام می پذیرد.

حتما بخوانید: همه چیز درباره ضرایب بالاسری (overhead)

تعدیل پیمان های ارزی

اگر پرداخت بخش یا کل پیمان به صورت ارزی باشد، در صورت نیاز به تعدیل بخش ارزی، ، دستگاه کارفرما، بایستی پیش از آن که کار را به پیمانکار واگذار کند، روش مورد نظر برای تعدیل قیمت کارهایی که پرداخت ارزی دارد را بر اساس گزارش توجیهی به دبیرخانه  شورای عالی فنی سازمان برنامه و بودجه، پیشنهاد کرده  تا پس از بررسی و تصویب شورا، ملاک عمل قرار بگیرد.

شاخص تعدیل کارکرد در دوره تاخیر

اگر تاخیر پیمانکار، مجاز باشد، عملیات اجراه شده در مدت تاخیر مجاز، با شاخص های  دوره ای مربوط به انجام کار، تعدیل خواهد شد. اگر تاخیر پیمانکار، به هر دلیلی، غیر مجاز تشخیص داده شود، فعالیت های اجرایی مدت تاخیر غیر مجاز، با میانگین شاخص های دوره ای مربوط به طول پیمان (مدت اولیه پیمان و تمدید زمان پیمان) تعدیل خواهد شد.

شاخص علی الحساب برای دوران تاخیر

هر کارفرمایی  موظف است در پایان مدت اولیه پیمان و در هر  تمدید زمانی، متناسب  با تقاضای پیمانکار، تاخیرها را رسیدگی و شاخص های تعدیل کارکرد دوره های  بعدی را با توجه به نوع تاخیر، مشخص کند. پیش  از این رسیدگی، تعدیل کارکرد ها پس از مدت اولیه یا هر  تمدید پیمان، حسب مورد با شاخص های دوره سه  ماهه مربوط به اتمام مدت اولیه پیمان یا هر  تمدید پیمان، محاسبه خواهد شد و ملاک  پرداخت علی الحساب به پیمانکار  خواهد بود.

حتما بخوانید: متن کامل قانون مناقصات و مزایدات کشور

محاسبه تعدیل صورت وضعیت ها

به  منظور  تعدیل صورت وضعیت  های تایید شده، بایستی فرآیند زیر دنبال شود:

• اول، دوره مربوط به کارکرد آن صورت وضعیت تایید شده، مشخص شود.
• دوم، با توجه به شاخص های گروهی مربوطه و شاخص مبنای پیمان، ضریب تعدیل، محاسبه شود.
• سوم، مبلغ تعدیل هر فصل ، محصول ضرب تعدیل در مبلغ کارکرد صورت وضعیت آن فصل، مربوط به دوره سه ماهه مورد نظر است.
• چهارم، مبلغ تعدیل صورت وضعیت، حاصل جمع جبری مبالغ تعدیل کارکرد فصول، مصالح پایکار مربوط به هر فصل و تجهیز یا برچیدن کارگاه تا تاریخ صورت وضعیت مورد نظر است.

توجه داشته باشید که به جهت تعدیل دوره های ۳  ماهه هر صورت وضعیت  تایید شده به منظور تعیین شاخص های دوره ۳  ماهه، ملاک، تاریخ واقعی انجام کار در کارگاه است و تاریخ تصویب صورت وضعیت و ارسال  آن و این جور تاریخ ها، ملاک عمل  نخواهد بود.

به جهت کاهش حجم  محاسبات تعدیل، صورت وضعیت کارهای انجام شده در آخر هر ماه شمسی، متناسب  با مقدار مصالح و به تفکیک فصل و تجهیز کارگاه، محاسبه و تعدیلات لحاظ شود.

روش تعدیل مبلغ  ما به التفاوت آخرین صورت وضعیت موقت و صورت وضعیت قطعی

توجه داشته باشید که روش تعدیل مبلغ ما به  التفاوت آخرین صورت وضعیت موقت با صورت وضعیت قطعی، به  این صورت است  که اگر، مبلغ ما به  التفاوت آخرین صورت وضعیت موقت با صورت وضعیت قطعی، مربوط به عملیات انجام شده بین تاریخ شروع پیمان و تاریخ  آخرین صورت وضعیت موقت باشد، در صورت مشخص بودن دوره انجام، طبق شاخص های دوره مربوطه  محاسبه  می شود. در غیر این صورت، با میانگین شاخص های دوره های زمانی فوق  الذکر، تعدیل خواهد شد.

توجه داشته باشید که اگر تمام یا بخشی از مبلغ ما به التفاوت در مدت تاخیر غیر مجاز پیمان انجام شده باشد،  تعدیل  آن به  روشی که در پاراگراف بالا تشریح کردیم، انجام می شود.

روش گرد کردن ضریب تعدیل

روش گرد کردن ضریب تعدیل به این صورت است که با ۳ رقم اعشار در محاسبات وارد می شود. این ضریب، اول با ۴  رقم  اعشار محاسبه م یشود و اگر رقم چهارم اعشار، پنج یا بزرگ تر از پنج باشد، رقم چهارم، حذف  می شود و یک واحد به رقم  سوم اعشار، افزوده می شود. اگر رقم چهارم اعشار، کوچک تر از پنج باشد،  حذف خواهد شد.

روش تعدیل پیمان هایی که خاتمه یافته است

اگر بر اساس اسناد و مدارک پیمان، بدون آن که کوتاهی از جانب پیمانکار باشد، پیمان، خاتمه یابد، کارکرد پیمانکار طبق دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان ها که در این گفتار عصرشهروند اشاره  شد، محاسبه می شود.

روش تعدیل پیمان هایی که فسخ شده است

اگر بر اساس اسناد و مدارک پیمان، پیمان بر اساس قصور پیمانکار، فسخ شده باشد (منظور فسخ به مصلحت نیست)، تعدیل مبلغ کارهای انجام شده، طبق دستورالعملی که در این گفتار بیان شده، محاسبه می شود.

روش تغییر ضریب ۹۵/۰ در تعدیل

در پیمان هایی که مدت اولیه در موافقت نامه، به اتمام رسیده و تحویل موقت شده است، عدد  ۹۵/۰ در رابطه  ضریب تعدیل، به  عدد ۱ تبدیل می شود.  اگر در پیمان، تا مدت پیمان (شامل  مدت اولیه +تاخیر مجاز)، کار به اتمام برسد و تحویل موقت شود، عدد ۹۵/۰ ضریب تعدیل به ۹۷۵/۰ تبدیل خواهد شد.

توجه کنید که مبلغ ما به التفاوت ناشی از تبدیل ۹۵/۰ به ۹۷۵/۰ در مورد پیمان های مشمول، حسب مورد، همزمان با صورت وضعیت قطعی به پیمانکار پرداخت خواهد شد.

مبنای محاسبه تعدیل و روش اجرای آن

پیمانکار،بایستی مبلع تعدیل آحاد بها را بر اساس صورت وضعیت تایید شده توسط کارفرما، محاسبه کرده و به منظور بررسی، آن طور که در ماده سی و هفتم شرایط عمومی پیمان اعلام شده، برای شرکت مهندس مشاور پیمان، ارسال  کند. تا زمان اعلام شاخص های قطعی دوره انجام کار، تعدیل صورت وضعیت ها، با استفاده از آخرین شاخص های ابلاغ شده مربوطه  (قطعی یا موقت) برآورد و به صورت علی الحساب به پیمانکار، پرداخت می شود.

با اعلام شاخص های قطعی دوره انجام کار، تعدیل، بر  اساس دستورالعمل،  محاسبه و مبالغ آن به صورت قطعی به حساب پیمانکار منظور خواهد شد. به منظور تسهیل محاسبه و رسیدگی، از فرم های زیر استفاده شود.

(فرم خلاصه اطلاعات تعدیل صورت وضعیت شماره . . ..  )

توجه کنید که نحوه  شمارش روزهای کارکرد صورت وضعیت موقت، باید به صورت از تاریخ ……… تا تاریخ …………. در بالای صورت وضعیت درج شود. این فرم بایستی به مهر و امضاء پیمانکار،  مشاور، ناظر و کارفرما برسد تا اعتبار داشته باشد.

(فرم صورت وضعیت موقت که بازه زمانی و دوره مبنای پیمان مربوط به ۳ ماهه سال مورد نظر باید روی آن درج شود و دوره کارکرد، مشخص باشد. این فرم بایستی به امضاء ناظر و مشاور و نماینده کارفرما برسد تا اعتبار داشته باشد. ضریب تعدیل و شاخص مبنا و شاخص دوره کارکرد در فرم صورت وضعیت موقت، بایستی درج گردد)

همراه گرامی

اگر سابقه محاسبه ضریب تعدیل در پیمان های خود را دارید، دیدگاه های خود را درباره استفاده از این دستورالعمل در جوامع پیمانکاری و کارفرمایی، از طریق بخش  کامنت با عصرشهروند به صورت مستدل، به اشتراک بگذارید.