همه چیز درباره تغییر جنسیت ترنس‌ها : قوانین ، هزینه جراحی و روش‌

همه چیز درباره جراحی و عمل تغییر جنسیت

کاندیداهای تغییر جنسیت ( ترنس ) یا افرادی که با نام اختلال یا ملال جنیستی یا ترنس سکشوال از آن ها یاد می شود، بیمار نیستند . این ها با همجنسگرا ها ( هموسکشوال ) تفاوت دارند و هر دو با اختلال های هویت جنسی مواجه هستند و واژگونی در جاذبه دارند . این تفاوت اصلی تراجنسیتی ها و هموسکشوال ها است که در طول زندگی با چالش های زیادی روبرو می شوند .

گزارش امروز عصر شهروند می خواهد شما را با اطلاعات جدید و کم تر شنیده شده درباره دو جنسیتی ها ٬ فتوای شرعی مربوط به آن٬ هزینه و روش جراحی و مراحل چند گانه برای دریافت حکم قضایی و قانونی جهت انجام جراحی و دریافت اسناد هویتی آشنا کند. اگر شما هم در این باره٬ نظر و دیدگاهی علمی و تجربی دارید٬ محترمانه از طریق بخش کامنت با ما به اشتراک بگذارید تا به ارتقای دانش عمومی ٬ کمک کند .

با ما همراه باشید.

داستان ترنس سکشوال ها

ایران را باید بر خلاف  تصور خیلی ها٬ یکی از پیش قراولان جراحی تغییر جنسیت (SEX REAASIGNMENET SURGERY) دانست. اوایل دهه شصت هجری خورشیدی٬ بنیانگذار انقلاب اسلامی٬ حکم بر روا بودن این جراحی دادند تا تکلیف صنعت بهداشت و سلامت کشور و بیماران برای انجام این عمل٬ روشن شود. سال ۱۳۶۳ هجری شمسی٬ حضرت امام خمینی طی حکمی٬ عمل حراجی روی مریم خاتون پور ملک آرا را مجاز اعلام کرد. او پس از آن به تایلند رفت و تحت عمل جراحی قرار گرفت. پس از بازگشت به ایران٬ با توجه به ملاقات با حضرت امام و مقامات دهه شصت٬ تلاش زیادی کرد تا به حمایت از تراجنسی های ایران بپردازد و در این زمینه موفقیت های زیادی بدست آورد.

حتما بخوانید : تهران گردی در پارک های شمال تهران : از نیاوران تا جمشیدیه

این بانو٬ اولین ایرانی است که مجوز انجمن حمایت از بیماران ملال جنسیتی را از وزارت کشور گرفت. خانم ملک آرا٬ ششم فروردین سال نود و یک هجری خورشیدی درگذشت و شخصیت کاریزماتیکی داشت به گونه ای که جلوه ای رسمی و شرعی به اقدامات تراجنسیتی ها در  ایران داد. او سال پنجاه و سه نیز با فرح پهلوی (همسر شاه  مخلوع) دیدار کرد و خواستار تشکیل انجمنی برای حمایت از ترنس ها شد که بی سرانجام ماند .

( تصویر فتوای امام خمینی درباره مشروع بودن تغییر جنسیت مریم خانون پور ملک آرا٬ اولین تراجنسی ایران پس از انقلاب به روایت خبرگزاری تسنیم )

 امام٬ ۲۰ سال  پیش  از صدور فتوای  تغییر جنسی مرحوم  ملک آرا٬ در کتاب تحریر الوسیله٬ این کار را مجاز دانسته بود و روایی اصل تغییر جنسی را طبق شرع٬‌ مجاز اعلام کرد. نخستین فردی که از بنیانگذار انقلاب٬ مجوز  تغییر جنسیت گرفت٬ فریدون ملک آرا بود که به مریم ملک آرا٬ تغییر نام داد.

اگر چه هم چنان تراجنسی ها هم چون افرادی که به ویروس HIV مبتلا هستند٬ خود را از جامعه مخفی می کنند. طبق ماده نهصد و سی و نه قانون مدنی کشورمان٬ اگر در شخص خنثی٬ نشانه های جنسیتی بر علائم دیگر غالب  باشد٬ فرد تابع احکام جنسیتی خواهد بود و طبق قانون حمایت از خانواده در سال نود و یک٬ تغییر جنسیت نیازمند حکم قضایی است. ترا جنسی های مرد پس از تغییر مدارک هویتی می توانند بر  اساس تبصره هشتم ماده سی و سوم قانون خدمت وظیفه عمومی٬ درخواست معافیت دائمی از سربازی بدهند.

گفته شده که در یک دهه اخیر بیش از شش هزار مجوز جراحی تغییر جنسیت در ایران صادر شده و برخی از علاقمندان این جراحی ٬ از کشورهای مختلف دنیا به ایران می آیند تا جنسیت خود را تغییر داده و بتوانند با هزینه کم  تر٬ به  جمع ترنس سکشوال ها بپیوندند. ایران را باید قطب گردشگری سلامت به خصوص در عرصه ترنس سکشوال در خاورمیانه دانست. ترنس سکشوال ها دارای انجمن هستند و انجمن حمایت از افراد تراجنسی٬ ۱۲ سال پیش کار خود را آغاز  کرد و پزشکی قانونی نیز پس از فرمان امام خمینی٬ کمیسیون غربالگری تراجنسی ها را تشکیل داد.

انجمن حمایت از بیماران ملال جنسیتی  همان انجمن حمایت از افراد تراجنسی است. اگر چه خیلی ها به این اسم ایراد گرفته اند که نباید کلمه بیمار در نام انجمن باشد. چون تراجنسیتی ها٬ بیمار محسوب نمی شوند. داستان تراجنسیتی ها٬ داستان عجیبی نیست. علم پزشکی می گوید من و شما که زن یا مرد هستیم٬ نه صد درصد مرد هستیم نه صد در صد زن!

چرا؟ چون همه انسان ها٬ تلفیقی از دو جنس زن و مرد هستند و افراد شاید در طول زندگی با جنسیتی که با آن متولد شده اند دچار ضدیت و تعارض بوده و این تعارض٬ در زندگی مفید آن ها اختلال ایجاد کند. عمل تغییر جنسیت در واقع اهتمامی است اثربخش و عالمانه برای بازگشت نظم به اختلالات روانی و روحی و جسمی که در تراجنسیتی ها وجود دارد.

گویا سالانه بیش از دویست و هفتاد تغییر جنسیتی در ایران رخ می دهد و این را آمار های سازمان پزشکی قانونی می گوید. در سال هشتاد و پنج تا نود هجری شمسی٬ ۱۳۳۶ مورد تغییر جنسیت در ایران مجوز گرفت که پنجاه و شش درصد آن ها خواهان تغییر جنسیت به جنس مونث بودند. ترنس سکچوال ها در ایران٬ برای انجام عمل جراحی ٬ همان طور که گفته شد نیاز به مجوز  قانونی دارند.

۲ شرط اصلی برای کسانی از نظر پزشکی و روانپزشکی٬ صلاحیتشان برای تغییر جنسیت محرز شده باشد٬ به شرح زیر  است:

• قطعیت ترنس سکشوال٬ محرز باشد و شکی در انجام آن نباشد. کاندیداهای مشکوک به تراحنسی٬ مجاز به تغییر جنسیت خود نیستند.
• تغییر جنسی باید به صورت کامل انجام شود به گونه ای که مرد٬ کاملا تبدیل به زن و زن کاملا تبدیل به مرد شود تا احکام و قوانین شرع درباره مرد و زن دقیقا بر آن ها جاری و روا باشد.

یک داستان عجیب اما واقعی از عمل جراحی تغییر جنسیت

شاید خیلی ها درباره عمل جراحی تراجنسیتی ها٬ اطلاعات کمی داشته باشند یا درباره آن٬ چیزهای زیادی ندانند. اما به هر حال تغییر  جنسیت با عمل جراحی ٬ داستان و فرآیند پیچیده خاصی دارد که گوشه ای از ان را در  عکس زیر می خوانید که روایتی است از گفت و گو با رییس انجمن حمایت از تراجنسیتی های ایران.

جراحی مرد به زن به‌نوعی دشوارتر است. اینها چندین عمل دارند و با یک عمل تمام نمی‌شود. تا آخر عمر هم باید هورمون‌تراپی شوند. اینها یک عمل جراحی تخلیه دارند که یک قسمت از کار است. برای تبدیل به مرد سینه و رحم و تخمدان برداشته می‌شود و عمل‌های ترمیمی است که باید چیزهایی اضافه شود و آن بخش از عمل است که هزینه‌بر است. مثلا خلأ قانونی داریم که الان چالش بسیار بزرگی است.

مردی که آلت تناسلی‌‌اش را تخلیه می‌کند، قانون‌گذار می‌گوید این فرد باید شناسنامه زن بگیرد و در خیلی‌ جاها می‌گوید تو هنوز زن نیستی و باید عمل‌های جراحی بیشتر و ترمیمی انجام دهی. تکلیف این افراد مشخص نیست. بین پزشکان و متخصصان یا در دادگاه‌ها افراد آگاه و نخبه‌ زیادی در این زمینه نداریم و در این زمینه کار می‌کنیم. این یکی از بخش‌های مهم است که امیدواریم صدایمان را به گوش جامعه برسانیم.

حضرت آیت الله خامنه ای٬ رهبر معظم انقلاب اسلانی تا کنون در پاسخ به فتاوای مربوط به تغییر جنسبت مواردی را فرمودند که در استجوب الاستفتائات در سایت معظم له درج شده است. ایشان در پاسخ به سوای  درباره افرادی که در ظاهر مذکر هستند و از جهات روحی و روانی٬ خصوصیت های جنس مونث دارند فرموده بودند که اگر عمل جراحی روی این افراد ٬ برای کشف و آشکار  شدن واقعیت جنسی باشد٬ اشکالی بر آن وارد نیست مشروط به اینکه٬ مستلزم فعل حرام و ترتیب مفسده نباشد. جزییات بیشتر را در سایت معظم له دنبال کنید.

ایشان جای دیگر تصریح کردند که انجام  عمل جراجی برای الحاق فرد خنثی به زن یا مرد٬ فی نفسه بلااشکال بوده اما واجب آن است که از مقدمات حرام٬ پرهیز شود.

طبق اعلام مدیر گروه فقه مرکز ملی پاسخ گویی به سوالان دینی هموطنان٬ اگر زن و مرد پس از ازدواج٬ خواهان تغییر جنسیت باشند٬ مهریه و حکم ازدواج بر اساس آن اجرا می شود. احکامی که برای تراجنسیتی ها طبق شرع مقدس صادر می شود٬ سلطانیه گفته می شود.

هزینه عمل تغییر جنسیت در ایران چقدر  است ؟

هیچ رقم دقیقی برای انجام جراحی تغییر جنسیت در ایران نمی توان ارائه کرد چرا که این جراحی ٬ به ۱ عمل جراحی تهاجمی در یک نوبت٬ ختم نمی شود. عمل های پیچیده از ترمیمی تا زیبایی باید برای تغیر جنسیت مرد به زن یا زن به مرد انجام شود که هر یک٬ زمان و هزینه های خاص خود را می طلبد و فرد باید نزد متخصصان مختلف برود.

تخلیه دستگاه تناسلی مردانه و زنانه و پیوند به بیماران  متقاضی تغییر  جنسیت٬‌ نخستن اقدام در عمل تغییر جنسبت است که در بیمارستان های دولتی٬ با دفترچه بیمه٬ کم تر از ۵۰ میلیون ریال قیمت گذاری شده است. اما در بیمارستان های غیر دولتی که مجوز انجام این نوع عمل ها را دارند٬ گاها تا ۵۰۰ میلیون ریال و بیش تر نیز بالغ می شود.

این فقط بخشی از کل فرآیند  تغییر جنسبت است. پس از تخلیه و پیوند٬ بیمار باید فرآیند های پروتز سینه و لیزر پوست صورت را انجام دهد که چون تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرند و بیمار باید به متخصص های مختلف مراجعه کند٬ بعضا ملزم به پرداخت ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون ریال هزینه جراحی و مراقبت های پس از عمل  می شود. گاها مشاهده شده است که برخی از بیماران٬ برای انجام عمل های پروتز و ترمیمی پوست و حتی عمل تخلیه و پیوند٬ به پزشکان داخلی رجوع نمی کنند و به کشورهای اروپایی می روند.

اعمال جراحی تهاجمی روی متقاضیان تغییر جنسی که مجوز قانونی دارند٬ در بخش بالا تنه٬ پایین تنه و هم چنین جراحی زیبایی مثل جراحی بینی و گونه و گردن و سینه و لیزر موهای زائد است که همه این ها همان طور که در بالا اشاره شد٬ در داخل کشور٬ ارزان تر از خارج بوده و هزینه کم تری برای کاندیدای قانونی تغییر جنسی٬ تحمیل می  کند.

سازمان بهزیستی کشور٬ وامی بلاعوض به دارندگان مجوز قانونی تغییر جنسیتی پرداخت می کند که برای کسب اطلاعات بیش تر به این درگاه بروید. سقف کمک سازمان بهزیستی به بیماران تراجنسی٬ ۲۵ میلیون تومان است. خدمات مشاوره ای به تراجنسی ها از طریق شماره تلفن ۱۲۳ انجام می شود که شماره اورژانس اجتماعی کشور است. سازمان بهزیستی قبلا گفته بود که هزینه تغییر جنسیت در  ایران٬ چند برابر وام ۲۵ میلیون تومانی است.

چگونه مجوز قضایی تغییر جنسبت صادر می شود؟

همان طور که در ابتدای گفتار عرض کردیم٬ تغییر جنسبت در ایران٬ طبق حکم شرعی ٬ قانونی است اما انجام آن٬ نیازمند مجوز دستگاه قضایی است. مراحل و روندی دارد که باید در نظر داشته باشیم. این پروسه تغیر جنسیت بین ۱۲  تا ۲۴  ماه به طول می انجامد و مثل جراحی دندان پزشکی یا عمل قرنیه چشم نیست که ظرف چند ساعت پس از یک معاینه معمولی٬ روی بیمار یا کاندیدای جراحی انجام شود. بنابراین عمل تغییر جنسیت در ایران٬ مقدماتی دارد.

اگر  بیماری به دلیل مشکلات تراجنسیتی مراجعه کند و افسرده باشد٬ اول مشکل افسردگی وی درمان می شود و ترنس بودن این شخص در مرحله دوم قرار می گیرد. درمان افسردگی بستگی به شرایط فرد٬ گاها تا ۲۴ ماه به طول می انجامد و متاسفانه شاهد روند فزاینده خودکشی ترنس ها نه تنها در ایران بلکه در نقاط مختلف جهان هستیم. پس از انجام معاینات اولیه و ثانویه٬ در صورتی که فرد٬ قادر به  پرداخت هزینه های جراحی نباشد٬ به سازمان بهزیستی ارجاع می شود تا از کمک های این سازمان استفاده کند. البته داشتن مجوز بهزیستی٬ شرط لازم یا شرط کافی برای دریافت مجوز قضایی عمل تراجنسیتی نیست.

پس از طی مراحل قانونی٬ کاندید تغییر جنسیت٬ باید به دادگاه رفته و کمیسیون پزشکی٬ تغییر جنسیت وی را تایید کند. افرادی  که دارای اختلال جنسیتی هستند پس از دریافت حکم قضایی٬ بایستی یه سازمان ثبت احوال وزارت کشور مراجعه کرده و بر اساس دادنامه٬ سند هویتی جدید با توضیحات جدید برای آن ها صادر شود. برای این افراد٬ شناسنامه و کارت ملی جدید صادر خواهد شود. در صفحه توضیحات شناسنامه افرادی که جنسیت خود را تغییر داده اند٬ صرفا نام جدید بدون قید تراجنسیتی و امثالهم٬ درج می شود.

اگر فردی بالای هجده سال سن داشته باشد٬ خودش می تواند برای لحاظ کردن این تغییرات٬ به ثبت احوال  مراجعه  کرده و همه ادارات ثبت احوال می توانند این فرآیند را انجام دهند.

مسیرهای دریافت مجوز جراحی تغییر جنسیت به صورت تیتر وار به شرح زیر می باشد:

• به روان پزشک مراجعه کرده و مورد معاینه روانشناختی قرار بگیرید.
• دوره روان درمانی را زیر نظر پزشک متخصص ( نه پزشک عمومی) گذرانده و برگه گواهی دریافت کنید.
• روانپزشک باید ترنس بودن شما را تایید و در برگه ای ممهور به مهر نظام پزشکی٬ گواهی کند.
• به آزمایشگاه رفته و آزمایش های تشخیص سطح هورمون و کاریوتاپ را انجام دهید. علت انجام این آزمایش آن است که پزشک مطمئن شود تا شما اختلالات هورمونی یا کروموزونی ندارید.
• به دادگاه صالحه مراجعه و درخواست کتبی تغییر جنسیت ارائه کنید.
• دادگاه٬ متقاضیان تغییر جنسیت را به همراه مدارک و معرفی نامه٬ به پزشکی قانونی ارجاع می دهد تا مدارک آن ها مورد بررسی و تایید صلاحیت قرار بگیرد.
• پس از دریافت تایید صلاحیت از پزشکی قانونی کشور٬ به یک قاضی ارجاع می شوید.
• دریافت حکم قاضی مبنی بر جواز تغییر جنسیت در ایران٬ سندی برای جراحی و هم چنین دریافت اسناد هویتی از سازمان ثبت احوال است که در بالا به آن اشاره شد.

توجه داشته باشید که شما می توانید به جای مسیر اول فوق الذکر٬ به یک دادگاه خانواده در استان محل سکونت مراجعه و یک داد خواست کتبی مطابق با استاندارد های ثبت دادخواست٬ تسلیم مراجع قضایی کنید و خواستار تغییر جنسیت و ثبت در مدارک هویتی شوید.

دادخواست شما در دادگاه خانواده٬ به پزشکی قانون ارجاع خواهد شد و آنجا مورد معاینه عمومی و تخصصی توسط  پزشکان صلاحیت دار این مرجع قانون قرار خواهیدگرفت. مجددا همانند روش اول٬ باید توسط یک روان پزشک مورد تایید نظام پزشکی قانونی ایران٬ مراحل روان درمانی را طی کنید. سپس به آزمایشگاه ارجاع می شوید تا تست اختلالات هورمونی روی شما انجام شود و گواهی مربوطه صادر شود.

در این مرحله٬ گواهی روان پزشک به همراه تاییدیه آزمایشگاه و هم چنین گواهی پزشکی قانونی٬ به یک قاضی ارجاع شده تا حکم قاضی صادر شود. در صورتی که حکم بر تغییر جنسیت باشد٬ جواز جراحی و هم چنین تغییر اسناد هویتی شما در سازمان ثبت احوال٬ صادر می شود.

اقدامات پس از عمل تغییر جنسی

داستان عمل تغییر جنسیت٬ یک بحث قبل از عمل دارد و یک بحث پس از عمل. همگان تصور دارند که همه اقدامات برای تغییر جنسیتی٬ پیش از عمل است که کاندید مربوطه٬ بایستی تحت معاینات پزشکی جسمی و روان پزشکی قرار گرفته و گواهی پزشکی قانونی و هم چنین حکم قاضی را بدست آورد و نهایت٬ تحت عمل قرار بگیرد. این ها تنها یک بخش قضیه است که شما ظرف یکی دو سال انجام شود. اما اصل قضیه که مهم ترین بخش داستان است! پس از عمل جراحی و زندگی با جنسیت جدید است.

طبق گفته پزشکان٬ افرادی که تحت عمل جراحی تغییر جنسیت قرار می گیرند٬ باید مدت ها تحت نظر پزشک متخصص باشند تا میزان عوارض و عفونت ناشی از جراحی ٬ بررسی شود. هم چنین مجددا باید تحت نظر  روان پزشک قرار بگیرند چرا که گاها این افراد٬ از عمل خود پشیمان شده و نارضایتی در آن ها قلیان می کند و در برخی موارد٬ شاهد خودکشی تراجنسی ها هستیم.

امیدواریم افکار عمومی همان طور که درباره مهارت های جنسی پیش٬ حین و پس از ازدواج آگاهی پیدا می کنند و از طلاق هایی که به دلیل ضعف در این مهارت ها٬ در حال افزایش است٬ جلوگیری می شود٬ درباره این اختلال و این افراد نیز اطلاعات بهتری پیدا کنند تا نحوه حمایت دستگاه های دولتی و مراکز نیکوکاری به این افراد مثل مبتلایان به ویروس اچ آی وی٬ با تغییرات ژرف و شگرفی همراه شود. انشاله. «نعمتان مجهولتان: الصحه والأمان»