سال۱۴۰۰ تحویل و از دیروز کار دستگاه‌ها و نهادها و سازمان‌های دولتی و خصوصی رسما شروع شده است و کارکنان در محل کارشان حاضر شده‌اند. هرچند روز گذشته خبری از ترافیک شدید در معابر و محورهای بزرگراهی تهران نبود اما ناوگان حمل‌ونقل عمومی روز شلوغی داشت و انتشار عکسی از ازدحام مسافران در چند ایستگاه مترو، به‌خصوص ایستگاه‌های صادقیه، دروازه دولاب و امام‌خمینی یا شلوغی داخل واگن‌ها با بازتاب‌های متعددی در شبکه‌های اجتماعی همراه شد.
این ازدحام در حالی است که هنوز عده‌ای از شهروندان در سفر هستند و قطعا با بازگشت آنها به شهر تهران، شلوغی ایستگاه‌ها و ناوگان حمل‌ونقل عمومی به‌مراتب بیشتر می‌شود. در شرایط کنونی که کرونا جهش یافته و پیک چهارم فرا رسیده، تعداد مبتلایان از مرز ۱۰هزار نفر گذشته و آمار فوتی‌های روزانه بار دیگر سه‌رقمی شده، توجه به ناوگان حمل‌ونقل عمومی در کلانشهرها به‌ویژه در تهران ۱۰میلیون نفری که روزانه حدود یک میلیون مسافر از مترو و بیش از یک میلیون و ۵۰۰هزار نفر از اتوبوس استفاده می‌کنند، لازم و ضروری است. با شیوع کرونا توسعه و بهبود وضعیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی از مطالبات مردم و اولویت شهرداران کلانشهرها بوده است اما مدیران شهری باتوجه به اینکه کرونا هزینه‌های زیادی به آنها تحمیل کرده دیگر نمی‌توانند منابع مالی این بخش را به تنهایی تأمین کنند. ناوگان حمل‌ونقل عمومی یک موضوع حاکمیتی است و در تمام دنیا دولت‌ها از آنها حمایت می‌کنند و بخش قابل‌توجهی از بودجه را به توسعه و تجهیز ناوگان عمومی اختصاص می‌دهند. این در حالی است که سال‌هاست حمل‌ونقل عمومی کلانشهرهای کشور به‌ویژه تهران از حمایت‌های دولت کم‌بهره بوده‌اند.
بودجه۱۴۰۰ کشور نیز آخرین امید مدیران شهری بود که با اختصاص سهم ۸۵۰۰میلیارد تومانی به توسعه متروی کلانشهرها، دولت نشان داد که قصد حمایت از این ناوگان را ندارد. سیدمناف هاشمی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران با ابراز نگرانی از سهم کم و فرسودگی حمل‌ونقل عمومی می‌گوید: «موضوع حمل‌ونقل عمومی موضوع حاکمیتی است و مشکلات آن هم یک دغدغه ملی محسوب می‌شود بنابراین برای رفع آنها باید دولت و مجلس هم پای کار باشند. سهم حمل‌ونقل عمومی در بودجه۱۴۰۰ دولت ناچیز بود و از این‌رو برای افزایش آن تلاش کردیم. ابتدا در زمان تدوین با رایزنی‌هایی که انجام شد، پیشنهاداتی ارائه دادیم که در سند بودجه قانون شد. افزایش یارانه بلیت اتوبوسرانی از ۲۰۰میلیارد تومان به هزار میلیارد تومان و اختصاص اعتبار برای خرید اتوبوس‌های جدید و توسعه مترو پرند، برخی از پیشنهادات بود که پذیرفته شد.»
او از نمایندگان مجلس گلایه می‌کند و می‌گوید: «تلاش‌های ما در راستای خدمت‌رسانی مطلوب به شهروندان بوده و هست. بنابراین برای افزایش بودجه حمل‌ونقل عمومی و رفع کمبودهای این حوزه ۱۵پیشنهاد به کمیسیون تلفیق دادیم و انتظار داشتیم نمایندگان مجلس حداقل با چند مورد آنها موافقت کنند که این اتفاق نیفتاد. در حقیقت نمایندگان با این کار نشان دادند که ناوگان حمل‌ونقل عمومی دغدغه مجلس نیست.» این مقام مسئول در ادامه به برنامه‌های پیش‌بینی شده اشاره می‌کند و می‌گوید: «امسال اصلی‌ترین برنامه، توسعه ناوگان حمل‌ونقل شهر تهران است که در بحث مترو، وزارت کشور پیگیر فعال شدن قرارداد ۶۳۰واگنی است که به‌دلیل تحریم‌ها متوقف شده بود و یکی از خواسته‌های ما و مطالبات شهروندان بود که دولت قول پیگیری داده است. انعقاد قرارداد ساخت ۱۰۵واگن با شرکت واگن‌سازی تهران و نوسازی ۳۱رام قطار قدیمی کارهایی هستند که در اولویت معاونت قرار دارند. هر چند می‌دانیم واگن‌های موجود پاسخگوی نیاز مسافران نیست اما شهرداری به تنهایی توانایی تأمین ۱۵۰۰دستگاه کسری واگن تهران را ندارد و دولت هم باید کمک کند.»
ورود اتوبوس‌های جدید تا ۵ماه دیگر
به‌گفته معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران، سال گذشته ۲۵۰دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس خریداری و به ناوگان اتوبوسرانی تحویل داده شد که با توجه به میزان تقاضا و تعداد مسافران کافی نیست. سیدمناف هاشمی می‌گوید : «امسال قرار است از محل اعتبارات اوراق مشارکت قرارداد حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس با شرکت‌های داخلی بسته شود که قول داده‌اند با عملیاتی شدن این قرارداد در مدت ۵ماه آنها را تحویل دهند.» این مقام مسئول از اجرایی نشدن مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا گلایه می‌کند و می‌گوید: «دولت در ستاد ملی کرونا مصوب کرد که حدود ۵هزار دستگاه اتوبوس از طریق تولیدات داخلی یا گاها خارجی وارد ناوگان حمل‌ونقل عمومی کشور شود که هنوز اقدام خاصی صورت نگرفته است و اصلا مشخص نیست چه تعداد به تهران اختصاص داده شده است.»
وام ۹۰میلیون تومانی برای تاکسیرانان
نوسازی تاکسیرانی هم دغدغه راننده‌هاست و هم مسافران. به‌گفته سیدمناف هاشمی با شیوع کرونا حدود ۲۰۰راننده تاکسی در تهران فوت کرده‌اند و با توجه به اینکه روزانه حدود ۲ تا ۳میلیون نفر سفرهای خود را با تاکسی انجام می‌دهند، سالم بودن این ناوگان امری لازم و ضروری است. ارائه وام ۹۰میلیون تومانی برای نوسازی تاکسی‌های تهران موضوعی است که معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «با پیگیری‌هایی که انجام شده دولت حدود ۹۰۰میلیارد تومان برای نوسازی ۱۰هزار دستگاه تاکسی اختصاص داده است و منابعی هم مدیریت شهری تأمین کرده که امسال با وام ۹۰میلیون تومان حدود ۱۵ تا ۲۰هزار دستگاه تاکسی نوسازی می‌شوند.»
نامه شهرداران کلانشهرها به رئیس‌جمهور
کاهش درآمد و افزایش هزینه در شهرداری‌های کلانشهرها پیامد ناشی از شیوع کروناست؛ به‌طورکلی این روزها شهرداری‌ها شرایط خوبی ندارند و بیم آن دارند نتوانند در روزهای پیش رو در برابر وخامت حال ناوگان حمل‌ونقل عمومی مقابله کنند. به‌طور نمونه تنها متروی پایتخت که سال گذشته به‌صورت میانگین ماهانه حدود ۷۰میلیارد تومان خسارت متحمل می‌شد، پیش‌بینی می‌شود با افزایش هزینه‌ها و تورم، این رقم امسال به بالای ۱۰۰میلیارد تومان در هر‌ماه برسد.
ازاین‌رو شهرداران دست به قلم شده و برای جلب حمایت دولت نامه‌ای به رئیس‌جمهور و معاون اول وی نوشته‌اند. در این نامه، شهرداران کلانشهرها درخواست کرده‌اند که خسارات ناوگان همگانی شهری، به‌عنوان هزینه‌های قابل‌قبول پذیرفته شود و دولت آنها را پرداخت کند. به‌گفته کمال مرادی، دبیرکل مجمع شهرداران کلانشهرهای ایران، با اپیدمی کرونا هزینه شهرداری‌ها برای نظافت اماکن عمومی شهر و به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل عمومی افزایش داشته اما درآمدها کم شده است و در چنین شرایطی قطعا نیازمند حمایت‌های دولت هستند.
اختصاص ۲میلیارد دلار برای ساخت مترو
با وجود چنین مطالبی، موافقت نمایندگان مجلس شورای اسلامی با اختصاص ۲میلیارد دلار فاینانس برای ساخت و بهره‌برداری از خطوط قطار شهری و کاهش آلودگی هوا، خبر مسرت‌بخشی است که می‌تواند زمینه‌ساز توسعه خطوط مترو باشد. براساس این موافقت، دولت مجاز است درصورت تأمین ۱۵درصد سهم توسط شهرداری‌ها و دستگاه‌های ذیربط و تعهد به بازپرداخت اصل و سود توسط همان دستگاه، حداقل ۲میلیارد دلار از تسهیلات مالی خارجی را برای ساخت و بهره‌برداری از خطوط قطار شهری و طرح‌های کاهش آلودگی هوا و مدیریت پسماند اختصاص دهد.
مترو، متهم ردیف۱۳
ناهید خداکرمی، رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران:
کنترل کرونا با رعایت پروتکل‌ها توسط مردم بسیار تأثیرگذار است. در روزهای اخیر شاهد افزایش آمار مبتلایان و فوتی‌ها بودیم که بیشترین دلیل شیوع دوباره کرونا مشکلات رفتاری و اجتماعی است و برای جدی گرفتن پروتکل‌ها و رعایت آنها باید فرهنگسازی شود. هر چند این روزها انگشت اتهام به‌سوی ناوگان حمل‌ونقل عمومی به‌ویژه مترو نشانه رفته است و عده‌ای معتقدند این ازدحام به‌دلیل اعمال طرح ترافیک است و خواستار لغو این طرح هستند اما به صراحت می‌گویم که لغو طرح ترافیک تأثیری در کنترل بیماری کرونا ندارد و حتی سبب رفت‌وآمد بیشتر در شهر می‌شود که بسیاری از آنها غیرضروری‌اند. ناوگان حمل‌ونقل عمومی به‌ویژه مترو در حالی مقصران اصلی در پرونده بیماری کرونا معرفی می‌شوند که براساس تحقیقات، مترو در لیست مکان‌های پرخطر در ردیف۱۳ قرار دارد. وضعیت اسفبار شهرهای اهواز و دیگر شهرهای استان خوزستان که اصلا مترو ندارند گواه این موضوع است. بنابراین به‌جای اینکه فضای شهر را برای رفت‌وآمد خودروها مهیا کنیم، بهتر است مانند کشورهای چین و ژاین شهروندان را به استفاده از دوچرخه و اسکوتر ترغیب کنیم و در این زمینه فرهنگسازی انجام شود. مورد دیگری که به لحاظ پروتکل‌های بهداشتی لازم و ضروری است که شهروندان در محیط‌های بسته چون واگن‌های مترو رعایت کنند، زدن ۲ ماسک است که در جلوگیری از ابتلا به کرونا بی‌تأثیر نیست. همچنین توصیه می‌شود مسافران در واگن نخندند و صحبت نکنند. در یک سال گذشته حدود ۲۵هزارو۱۵۰ شهروند تهرانی براثر کرونا فوت کرده‌اند و در چند روز اخیر با ۲برابر شدن فوتی‌ها، زنگ هشدار به صدا در آمده است که بی‌توجهی به پروتکل‌ها سبب می‌شود در اردیبهشت آمارها باز هم زیاد شوند.
زمینگیری تولید داخل به‌دلیل ناهماهنگی دستگاه‌ها
محسن هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران:
مشکل کمبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی با وجود ظرفیت بلااستفاده تولید اتوبوس و واگن مترو در کشور، یکی از نمونه‌های تلخ زمینگیر شدن تولید داخلی است. برای تحقق شعار امسال «تولید؛ پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها» باید به‌صورت معکوس عمل کرد و ابتدا موانع را از مسیر تولید داخلی حذف کرد. دستگاه‌های مختلف اعم از وزارتخانه‌ها، سازمان‌هایی چون محیط‌زیست، سیستم بانکی، تولید‌کننده را به یکدیگر حواله می‌دهند و یک دور باطل برای زمین زدن تولید در کشور تشکیل شده است که باید حذف شود. در حقیقت معتقدم ناهماهنگی و کاغذبازی بین دستگاه‌ها مهم‌ترین مانع تولید داخل هستند که این مسئله در حوزه مدیریت شهری هم وجود دارد. برای مثال رفع مشکل کمبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی مستلزم ایجاد هماهنگی بین ۱۰دستگاه مختلف است که در دهه۹۰ این امر محقق نشده است. بنابراین امیدوارم با تغییر رویکرد مسئولان به نیاز ضروری ناوگان فرسوده و ناکافی حمل‌ونقل عمومی تهران پاسخ داده شود. منبع
