مبلغ دیه سال ۹۹ و پاسخ به ۲۰ سوال متداول

مبلغ دیه در سال ۹۹

سخنگوی قوه قضائیه ،غلامحسین اسماعیلی در یک نشست خبری از تعیین نرخ دیه در سال ۹۹ در جلسه شورای عالی قضایی خبر داد و افزود : نرخ دیه در ماه های غیرحرام با رشد بیست درصدی نسبت به سال نود و هشت ، ۳۳۰ میلیون‌تومان تعیین شد و از اول فروروین ماه ۹۹ لازم‌الاجر است .

به روزرسانی شده در ۲۷ اسفند ۱۳۹۸

دیه سال نود و هشت در ماه های حرام، ۳۶۰ میلیون تومان و در ماه های عادی، ۲۷۰ میلیون تومان است. پرداخت این کیفر نقدی، شرایطی دارد و احکامی که در این گزارش تلاش شده به مهم ترین نکات از دید برخی از مراجع معظم تقلید اشاره شود.

اگر شما خواننده گرامی، تجربه و دیدگاهی دارید یا با سوالی روبرو شدید،‌ مراتب را از طریق بخش کامنت با ما به اشتراک بگذارید.

با ما همراه باشید.

نرخ دیه سال  ۹۸ و ۹۹

نرخ دیه تعیین شده در ۲۷ اسفند سال نود و هشت برای سال ۹۹ برای ماه های غیر حرام ۳۳۰ میلیون تومان تعیین شده است .

دوازدهم اسفند ماه نود و هفت، نرخ دیه سالانه، زود تر از همیشه اعلام شد. علت اعلام زودهنگام نرخ دیه ، تسهیل امور مردم به منظور عقد قراردادها به  خصوص در حوزه صنعت بیمه بوده  و بر همین اساس، نرخ دیه سال نود و هشت، ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون ریال برای ماه های غیر حرام است.  نرخ دیه برای ماه های حرام، ۹۰۰ میلیون ریال به این رقم ۲ میلیارد و هفتصد میلیون ریال اضافه می شود. یعنی به عبارتی، نرخ دیه برای ماه های حرام، ۳ میلیارد و ششصد میلیون ریال است.

نرخ دیه سال ۹۸ در ماه های غیر حرام به نسبت نرخ دیه سال ۹۷ در ماه های غیر حرام، ۳۹ میلیون تومان افزایش را نشان می دهد.

نرخ دیه ، مبنایی برای تعیین مبلغ حق بیمه شخص ثالث توسط شرکت های بیمه گر است که بر  اساس آن، سالانه مبلع حق بیمه شخص ثالث افزایش

حتما بخوانید : شوراهای حل اختلاف و مجتمع های قضایی تهران به همراه آدرس و تلفن

می یابد اما حداقل مبلغ پوشش بیمه ای خسارات و تصادفات، چند سال است که ثابت مانده و حقوق مصرف کننده تحت الشعاع قرار گرفته  است.

(نرخ حق بیمه پایانه سالانه انواع وسیله نقلیه برای بیمه اجباری خسارات وارده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل تقلیه در سال ۱۳۹۸ بر  اساس نرخ دیه سال ۹۸)

مقایسه نرخ دیه در ۲۰ سال اخیر

• سال ۱۳۷۷: نرخ برای ماه عادی: ۵.۶ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۷.۴ میلیون تومان
• سال ۱۳۷۸: نرخ برای ماه عادی: ۶.۱ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۸.۱ میلیون تومان
• سال ۱۳۷۹: نرخ برای ماه عادی: ۶.۴ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۸.۵ میلیون تومان
• سال ۱۳۸۰: نرخ برای ماه عادی: ۱۰ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۱۳.۳ میلیون تومان
• سال ۱۳۸۱: نرخ برای ماه عادی: ۱۵ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۲۰ میلیون تومان
• سال ۱۳۸۲: نرخ برای ماه عادی: ۱۸ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۲۴ میلیون تومان
• سال ۱۳۸۳: نرخ برای ماه عادی: ۲۲ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۲۹.۳ میلیون تومان
• سال ۱۳۸۴: نرخ برای ماه عادی: ۲۴ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۳۲ میلیون تومان
• سال ۱۳۸۵: نرخ برای ماه عادی: ۲۶ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۳۴.۶ میلیون تومان
• سال ۱۳۸۶: نرخ برای ماه عادی: ۳۵ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۴۶.۶ میلیون تومان
• سال ۱۳۸۷: نرخ برای ماه عادی: ۴۰ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۵۳.۳ میلیون تومان
• سال ۱۳۸۸: نرخ برای ماه عادی: ۴۰ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۵۳.۳ میلیون تومان
• سال ۱۳۸۹: نرخ برای ماه عادی: ۴۵ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۶۰ میلیون تومان
• سال ۱۳۹۰: نرخ برای ماه عادی: ۶۷ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۹۰ میلیون تومان
• سال ۱۳۹۱: نرخ برای ماه عادی: ۹۴ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۱۲۵.۴ میلیون تومان
• سال ۱۳۹۲: نرخ برای ماه عادی: ۱۱۳ میلیون تومان  /نرخ برای ماه حرام: ۱۵۰ میلیون تومان
• سال ۱۳۹۳: نرخ برای ماه عادی: ۱۵۰ میلیون تومان/ نرخ برای ماه حرام: ۲۰۰ میلیون تومان
• سال ۱۳۹۴: نرخ برای ماه عادی: ۱۶۵ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۲۲۰ میلیون تومان
• سال ۱۳۹۵: نرخ برای ماه عادی: ۱۹۰ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۲۵۳ میلیون تومان
• سال ۱۳۹۶: نرخ برای ماه عادی: ۲۱۰ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۲۸۰ میلیون تومان
• سال ۱۳۹۷: نرخ برای ماه عادی: ۲۳۱ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۳۰۸ میلیون تومان
• سال ۱۳۹۸: نرخ برای ماه عادی: ۲۷۰ میلیون تومان / نرخ برای ماه حرام: ۳۶۰ میلیون تومان

دیه چیست؟

طبق قانون مجازات اسلامی که متن کامل آن را می توانید در این pdf دانلود و مطالعه کنید، بر اساس تعاریف فقهی تعیین می شود و عبارت است از پول یا مالی که به واسطه کشته شدن یا صدمه دیدن شخصی، به وی یا بازمانده پرداخت می شود. بنابراین این مال، به منظور جبران خسارت بوده و هم به صدمه دیده یا بازمانده،قابل پرداخت است. مبلغ پرداخت را نیز قانون تعیین می کند و حد آن، توسط دادگاه تعیین خواهد شد.

در واقع، کیفر نقدی است که از مجرم ستانده می شود نه متهم. متهمی که محکوم به پرداخت کیفر نقدی نیست، الزامی به پرداخت ندارد. همان طور که گفتیم، میزان آن را دادگاه مشخص می کند که برای زنان و مردان متفاوت است. در هر یک از ادیان آسمانی، مبلغ این کیفر نقدی، با یکدیگر، تفاوت دارد.

نکته ای که باید توجه کنید ان است که اگر گروهی از  افراد، در انجام فعلی، طبق نظر دادگاه، مجرم شناخته شد و محکوم شوند، مثلا در قتلی شریک باشند، همه افرادی که در این جرم شریک هستند، در پرداخت کیفر نقدی که دادگاه مشخص می کند، شریک خواهند بود و باید به صورت مساوی، سهم الشرکه خود در ارتکاب جنایت را پرداخت کنند. هم چنین، طبق قانون مجازات اسلامی، دیه به ارث می رسد و به تمامی وراث مقتول (به غیر از بستگان مادری)، به ارث می رسد. مثل مابقی اموال که به ارث می رسد.

حتما بخوانید : مبلغ حق بیمه اجباری، اختیاری، قالیبافان، رانندگان و هنرمندان ۹۸

منظور از ماه های حرام چیست؟

همان طور که در اطلاعات و ارقام ابتدای این گفتار مشاهده کردید، مبلغ دیه در ماه های عادی و ماه های حرام، متفاوت است و این تفاوت هم قابل ملاحظه است.  مخصوصا در سال نود و هشت که تفاوت حدود ۱ میلیارد ریال می شود. در تعریف حقوقی، ماه های زیر، ماه حرام است:

• ماه ذی القعده
• ماه ذی الحجه
• ماه محرم
• ماه رجب

اگر جرمی در یکی از ماه های چهار گانه فوق رخ دهد که نقص عضو یا قتلی صورت بگیرد و طبق حکم دادگاه، مجرم، ملزم به پرداخت کیفر نقدی شود، پرداخت کیفر نقدی، طبق مبلغی که برای ماه حرام در نظر گرفته شده است، انجام خواهد شد. علت این که کیفر نقدی در این چهار ماه بیش از سایر ماه های سال است، اهمیت این ماه ها بوده تا امنیت جامعه افزایش یافته و بزهکاران بدانند که تخلف آن ها، هزینه بیش تری به نسبت ۸ ماه دیگر سال دارد. این سنت از قبل از اسلام، بر  جای مانده و تا کنون ادامه یافت.

نکته مهمی که اینجا باید بدانید آن است که اگر، فردی در ماده عادی، صدمه ای ببیند و به واسطه این صدمه،  چند ماه بعد در ماه حرام، فوت کند، مبلغ کیفر نقدی چقدر خواهد شد. اگر صدمه وارده در ماه حرام و فوت در ماه غیر  حرام باشد، مصداق تعلیظ دیه نیست و مجازات، سخت نمی شود و جریمه تشدید نمی یابد.

اما اگر صدمه فرد، در ماه  حرام (محرم) و فوت فرد نیز در ماه حرام (ذی الحجه) باشد، دیه تعلیظ خواهد شد.

ظرف چه مدت زمانی باید پرداخت شود؟

برای پرداخت، فرصت زیادی در اختیار محکوم نیست و می بایست آن را در مهلت قانونی پرداخت کند:

• دیه قتل عمد باید ظرف ۱۲ ماه پرداخت شود.
• دیه قتل شبه عمد باید ظرف ۲۴ ماه توسط محکوم پرداخت شود.
• دیه خطای محض باید ظرف ۳۶ ماه توسط محکوم پرداخت شود. (سالانه یک سوم)

اگر طرفین دعوی در سر رسید های مشخصی به توافق برسند، منع قانونی ندارد.

اگر فردی به صورت فردی دیگر سیلی بزند، دیه چقدر است؟

طبق نظر آیت الله سیستانی:

• اگر سبب سرخی شود، ۱.۵ دینار طلا
• اگر سبب سبزی شود، ۳ دینار طلا
• اگر سبب سیاهی شود، ۶ دینار طلا است.

هر دینار طلا معادل ۳.۵ گرم طلا است.  منظور از طلا، طلا بیست و یک عیار است. به دیه ، خمس و زکات تعلق  نمی گیرد.  اگر مردی زن خود را کتک بزند، اگر همسرش، وی را نبخشد، پرداخت دیه ، بر گردن شوهر است.

دیه سقط جنین، بر عهده پزشک است یا مادر؟

طبق نظر آیت الله سیستانی، بر عهده پزشک  است.  اما والدین، می توانند آن را ببخشند.

آیا تنبیه دانش آموزان در مدارس، مستوجب دیه است؟

اگر بیش از سه ضربه آرام به بدن نباشد و اجازه ولی نداشته باشد، در صورت قرمزی بدن،  مستوجب دیه است.

نرخ دیه در اسلام چقدر است؟

طبق فتوای مراجع معظم تقلید، دیه یک مرد مسلمان، طبق معیارهای شش گانه تعیین می شود:

• ۱۰۰۰ گوسفند
• ۲۰۰ گاو
• ۱۰۰ شتر
• ۲۰۰ دست حله یمنی
• ۱۰۰۰ دینار طلا
• ۱۰۰۰۰ درهم نقره

چه فرقی به دیه مرد یا زن وجود دارد؟

این سوال متداول بسیاری از هموطنان است. دیه زن،  نصف دیه مرد است.

آیا دیه به قتل عمدی تعلق می گیرد؟

خیر. مگر این که ولی دم، از قصاص بگذرد و به دیه راضی شود. در این صورت، قصاص تبدیل به دیه خواهد شد. چرا که قتل عمد، موجب قصاص است اما با رضایت ولی دم، دیه کامل  یا کم تر از وی ستاده می شود.

چه نهادی،  مسئولیت پرداخت دیه دارد؟

هر  فردی که طبق حکم دادگاه، مجرم شناخته شود، مستلزم پرداخت کیفر نقدی است. مبلغ آن را هم قانون تعیین می کند. اگر مجرم، در حین حادثه، فوت کرده باشد، اصطلاحا از «ما ترک» وی، پرداخت می شود. اگر تصادف با خودرو باشد، شرکت های بیمه گر بر اساس بیمه شخص ثالث، کیفر نقدی را به آسیب دیده پرداخت می کنند.

اگر فردی در خیابان کشته یا زخمی شود و وقوع جرم را نتوان به شخص حقیقی یا حقوقی نسبت داد، پرداخت دیه او از بیت المال است.اگر قتل، عمدی باشد، اما دادگاه، مقصر را (قاتل) شناسایی نکند، دیه او از طرف دولت پرداخت خواهد شد.

اگر دیه فردی که مجرم شناخته شده است، از طرف دولت پرداخت شود، در صورتی که وی (قاتل) شناسایی شود، بازگرداندان مبلغ، کیفر نقدی به بیت المال، الزامی است. اگر فردی از محل «عبور ممنوع» در خیابان گذر کند و با خودرویی تصادف کند و نقص عضو پیدا کند یا مرحوم شود، دیه‌ای به بازمانده یا فرد زخمی، تعلق نمی گیرد.

چه جرایمی، مشمول دیه می شود؟

این هم سوال متدوال بسیاری از هموطنان است. به موارد زیر توجه کنید:

• اگر نقص عضو یا قتل، به صورت غیر عمدی باشد. مثل شما تیری را شلیک کرده باشید به قصد شکار پرندگان، اما باعث برخورد تیر شلیک شده به دست یا بدن فردی شده و نقض عضو رخ دهد یا ضارب، به صورت غیر عمدی، سبب مرگ یک فرد شود.
• برخی از جنایت های شبه عمدی که قصاص در ان جایز نمی باشد.
• اگر فردی، کسی را به اعتقاد قصاص یا مهدور الدم بودن، به قتل برساند و جرمش بر دادگاه  صالحه اثبات شود، قتل، به منزله خطای شبه عمد بوده و دیه ، الزامی است.

مصداق های خطای محض که مستوجب دیه است چیست؟

طبق  ماده ۲۹۲ قانون مجازات اسلامی، جنایت در موارد زیر، خطای محض محسوب می شود:

• اگر در حال خواب یا بیهوشی واقع شود.
• توسط فردی صغیر یا مجنون، رخ دهد.
• جنایتی که در ان، انجام دهنده (مرتکب)، نه قصد جنایت بر مجنی علیه داشته باشد و نه قصد ایراد فعل واقع شده بر او را.

اگر قاتل از ورثه مقتول باشد، وضعیت دیه چگونه است؟

طبق ماده ۴۵۱ در فصل اول و بخش اول قانون مجازات عمومی، اگر قاتل، از ورثه مقتول باشد، مثلا، پسری، پدری را به قتل برساند، در صورتی که قتل، عمدی باشد، از اموال و دیه مقتول، ارثی نمی برد.

قوانین پرداخت دیه

طبق فصل چهارم و ماده های ۴۶۲ تا ۴۶۵ قانون مجازات اسلامی، مسئول پرداخت دیه به شرح زیر است:

• دیه جنایت عمدی و غیر عمدی بر عهده خود مرتکب است نه بیت المال.
•   ”  جنایت خطای محض، در صورتی که با علم قاضی ثابت شود، پرداخت بر عهده عاقله است. اگر با اقرار مرتکب یا نکول او از سوگند یا قسامه، ثابت شود، بر عهده وی است.
• در موارد ثبوت اصل جنایت با شهادات، علم قاضی یا قسامه ملاک است و دیه بر عهده مرتکب است.
• عاقله، مکلف به پرداخت دیه جنایت هایی که شخص بر خود وارد می سازد نیست.
• عاقله، تنها مکلف به پرداخت دیه خطای محض است و ضامن اتلاف مالی که به طور خطایی، تلف شده است، نخواهد بود.

همراهان گرامی

مطالعه فتاوای مراجع معظم تقلید و متن قانون مجازات اسلامی و مشاوره به کارشناسان رسمی قوه قضاییه در این خصوص، توصیه می شود. ستاد مردمی رسیدگی  به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند در این لینک و ستاد دیه استاد تهران در این نشانی در دسترس است.