۱۰ اختلاس بزرگ در ایران پس از انقلاب : از « فاضل خداداد » تا « بابک زنجانی »

اسامی بزرگترین اختلاس های ایران

ایران از دهه هفتاد با اعدام فاضل خداداد، اختلاسگر ۱۲۳ میلیارد تومانی بانک صادرات و اعدام سلطان ارز و سکه و قیر در پاییز ۹۷ تا حماسه اختلاس ۶.۵ میلیارد یورویی در بازرگانی پتروشیمی و تراژدی اختلاس عابر بانک پرسپولیسی ها در بانک سرمایه، جولان مفسدان اقتصادی کوچک و دانه درشتی مثل بابک زنجانی ها و مه آفرید ها شده است که در نظام اقتصادی کشور، اخلال کرده اند. گزارش خواندنی و مصور عصر شهروند، شما را با رکورد داران اختلاس در ایران پس از انقلاب آشنا می کند.

اگر شما هم  نظر و تحلیلی درباره این اخلال گران اقتصادی ۳ دهه اخیر دارید، نظرات و دیدگاه های خود را محترمانه و با رعایت حریم خصوصی از طریق بخش کامنت با ما به  اشتراک بگذارید.

با ما همراه باشید.

حتما بخوانید : شبنم نعمت زاده کیست ؟ ( اسناد ویلا و شرکت‌های شبنم نعمت زاده ؛ دختر وزیر سابق صنعت )

اختلاس ، کانادا ، حرکت …

انقلاب اسلامی که پایانی بود بر دوران هزاران ساله پادشاهی و سلطنت شاه بر مردم، بهمن ۱۳۵۷ آغاز شد و حکومت مردم بر مردم برای اولین بار در تمدن ایران، اتفاق افتاد. جایی که سالاری، نه به عهد و ولیعهد بود نه به اربابی و سلطانی و جولان چاکران و مخلصان. عصر ارباب رعیتی و برتری خاندانی و موروثی عده ای بر ملت، تمام شد و ایران، تجربه جدیدی از دموکراسی را ارائه کرد.

اما از اوایل دهه شصت و به  خصوص  از پایان جنگ تحمیلی، نوکیسه هایی که قانونی و غیر قانونی، کار غیر قانونی می کردند، عرصه را بر زندگی عادی مردمانی که از ظلم قاجار و پهلوی اول و دوم تحت فشار قرار گرفته بودند، تنگ کردند تا ما امروزه،  شاهد سبک جدیدی از ارباب رعیتی باشیم. ارباب-رعینی به روش شرکتی و پولشویی در عصر نوین.

حتما بخوانید: همه چیز درباره داماد حسن روحانی

مصداق ارباب رعیتی را باید در اقدامات برخی از اختلاسگران و اخلالگران نظام اقتصادی ، مالی ، پولی و بانکی کشور در چهل سال اخیر حست و جو کرد. مصداقش، در زد و بندهایی است که عده ای با جعل اسناد و رشوه و دور زدن قانون و . . .  به مال و مکنت می رسند و نام خود را فعال اقتصادی و کارآفرین و صنعتگر و نخبه اقتصادی می گذارند. مثل مفسدی چون بابک زنجانی که خود را بسیجی اقتصادی می نامید!

ایران ۴۰ سال اخیر، صدها اختلاسگر ریز و دانه درشت به خود دید که برخی به انفصال از خدمات دولتی محکوم شدند و بعضی نیز پای چوبه دار رفتند و شدند، «محمد باقری درمنی» و «فاضل خداداد» و «وحید مظلومین» و دیگران. روایت امروز عصر شهروند، نگاهی دارد به چند اختلاسگر معروف ایران پس از انقلاب.

حتما بخوانید: همه چیز درباره سلاطین فساد اقتصادی ایران

این که چرا پاتوق برخی از اختلاسگران و مفسدان اقتصادی از مرجان هاشمی آل آقا تا خاوری، کانادا، پایتخت لاکچری گردها، سرمایه دارها و تازه به دوران رسیده های قرن بیست و یکم است، خود سوالی است که در اکو سیستم جامعه شناسی خودمانی، باید به دنبال پاسخ هایی برای آن باشیم.

حتما بخوانید:  مرجان شیخ الاسلامی آل آقا و اسناد فعالیت هایش ؛ اختلاس‌گر شرکت بازرگانی پتروشیمی

فاضل خداداد

تازه جنگ هشت ساله تمام شده بود و چند سال از روی کار آمدن دولت سازندگی می گذشت که داستان یک اختلاس، بازتاب گسترده ای در جامعه دهه شصتی آن زمان پیدا کرد. اوایل دهه  هفتاد هجری خورشیدی، دو نام در رسانه ها، بسیار به چشم می خورد. یکی مرتضی رفیق دوست (برادر محسن رفیق دوست) و دیگری فاضل خداداد. مرتضی، کاسب معروف میوه در تهران بود و با همراهی فاضل خداداد، توانست از بانک صادرات آن زمان، وام کلانی بگیرد.

وامی  که بر اساس یک  چک تضمینی به ارزش ۱۵ میلیارد ریال بود و با ارائه ضمانت نامه ایی که بعدها اعلام شد که پشتوانه ندارد. آن دو توانستند حدود ۱۲۳۰ میلیارد ریال از بانک صادرات، در تراکنش های متعدد، اختلاس کنند. بانک مرکزی آن زمان، رد این فساد اقتصادی پیچیده و کلان را گرفت و پرونده ای به دستگاه قضایی  آن زمان داد و در نهایت، قاضی، حکم به اعدام فاضل خداداد و حبس ابد مرتضی رفیق دوست داد. محسن رفیق دوست در گفت و گویی با هفته نامه تجارت فردا گفت که اختلاس، تنها دلیل اعدام فاضل خداداد نبود و گویا مسائل غیر اخلاقی نیز در میان بوده است.

فاضل، چهره معروف اختلاس در ایران، به دار مجازات آویخته شد اما مرتضی، سال ۱۳۸۲ از زندان آزاد شد و رد مال کرد. جامعه، هنوز اقدامات فاضل خداداد و مرتضی رفیق دوست و فعالیت هایی که در بانک صادرات انجام داده بودند را از یاد نبرده بود که ناگهان، شهردار تهران، در کانون توجه دستگاه قضا گرفت.

غلام حسین کرباسچی

معروف ترین شهردار تهران را باید غلام حسین کرباسچی دانست که تنها ۶ سال پس از افشای فساد کلان مرتضی رفیق دوست و فاضل خداداد در بانک صادرات ایران، پایش به دادگاه باز شد و روبروی صندلی قضا به ریاست حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژه ای قرار گرفت که آن دوران، رییس دادگاه جرایم اقتصادی بود و پس از گذشت دو دهه، به سخنگویی دستگاه قضا رسید. پرونده فساد اقتصادی کرباسچی در ۷ جلسه بررسی شد.

(تصویری  تاریخی از  تعهدنامه ای که سال ۱۳۵۲، کرباسچی به ساواک داده بود)

(۲۳ فروردین ۱۳۷۷، امام جمعه اصفهان از بازداشت کرباسچی، ابراز تاسف کرده بود!)

(روزنامه های دهه هفتاد و واکنش به دستگیری غلامحسین کرباسچی)

(تیتر اول روزنامه همشهری و روزنامه ایران در بهار ۱۳۷۷)

یک سال پس از روی کار آمدن دولت اصلاحات، یعنی در سال هفتاد و هفت، غلام حسین کرباسچی، بازداشت شد. اتهامش، برداشت مالی در شهرداری به نفع حزب کارگزاران سازندگی، برداشت برای نمایندگی ایران در سازمان ملل، تضییع اموال عمومی و تصرفات غیر مجاز و غیر قانونی در وجوه شهرداری جمعا به مبلغ ۱۴۰ میلیارد ریال بود. او را باید در فهرست اختلاسگران سیاسی ایران پس از انقلاب دانست.

پخش اظهاراتش در دادگاه، سریال شبانه دیدنی برای مردم ایران در شبکه اول سیما در سال هفتاد و هفت بود. غلامحسین کرباسچی، در نهایت به ۲ سال حبس، ۱۰ سال انفصال  از خدمات دولتی و پرداخت جزای نقدی و استرداد وجوه تعلق گرفته محکوم شد و در سایر اتهامات، مجرم شناخته نشد.

شهرام جزایری

برای ایرانیان نسل جدید، نه فاضل خداداد مصداق اختلاس است و نه غلام حسین کرباسچی. شهرام جزایری، برای دهه هشتادی ها، یکی از چهره های شناخته شده اختلاس در نظام  اقتصادی کشور محسوب می شود. او را جوان ترین اختلاس گر ایران باید دانست که در سن بیست و هشت سالگی، صاحب یکی از جنجالی ترین پرونده های فساد مالی شد.

شهرام جزایری را با کلید واژه هایی مثل رشوه به برخی از مسئولان، چک ۱۵۰ میلیون تومانی به بیت رهبری، رشوه به نمایندگان مجلس، کروبی و حزب اعتماد ملی و شرکت های اقماری در داخل و خارج از کشور می شناسند. متولد سال ۱۳۵۲ از پدری اهوازی و مادری تهرانی، دستفروش ساده ای بود که وارد عرصه اقتصادی شد و با ثبت شرکت های متعدد، مال نامشروع بسیاری بدست آورد.

(شهرام جزایری عرب در ۲۲ آبان ۱۳۸۰ دستگیر و ۱۱ مهر ۱۳۹۳ از زندان آزاد می شود. طبق روزنامه رسمی به شماره ۱۸۰۱۷ مورخ دوازدهم دی ماه سال هشتاد و پنج (پنجمین سال زندان وی)، به سمت رییس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری و تجارت بین المللی شهاب مبین (سهامی خاص) ثبت شده به شماره ۱۶۱۹۲۸ منصوب می شود. محمد منصور جزایری عرب (پدرش)، نایب رییس هیات مدیره  می شود و شهین صدق امیر، عضو هیات مدیره  می شود)

(گزارش اعمال تغییرات در شرکت شهرام جزایری عرب در زمان زندان وی که در روزنامه ایران، مورخ ۱۲ اسفند ۱۳۸۵  بازتاب یافت)

او به  صورت متقلبانه از سربازی معاف شد و با دور زدن قانون، در معاملات دولتی، تبانی کرد و اقدامات غیر قانونی بسیاری در عرصه های اقتصادی و تجاری داخلی انجام داد. در نهایت، به  جرم اختلال در نظام اقتصادی کشور، به ۲۷ سال زندن محکوم شد و پس از گذراندن ۱۳ سال حبس، از زندان آزاد شد.

سخنان خواندنی شهرام جزایری پس از آزادی از زندان را در این گفتار مشاهده کنید. گفت و گو رضا رشید پور با شهرام جزایری عرب در برنامه دید در شب را در زیر تماشا کنید که شهرام به روایت شهرام است. اما تو باور نکن !

تراژدی مه آفرید امیر خسروی

پس از فاضل  خداداد، غلام حسین کرباسچی، مرتضی رفیق دوست، شهرام  جزایری و ده ها فاسد دانه درشت و کوچک اقتصادی کشور در دهه شصت، هفتاد و هشتاد هجری خورشیدی، دهه نود، با یک نام کمتر شناخته شده، تحت الشعاع قرار گرفت: مه آفرید امیر خسروی!

مه آفرید امیر خسروی را باید پیش از پرونده اختلاس ۶.۵ میلیارد یورویی در شرکت بازرگانی پتروشیمی و هم  چنین اختلاس های سلطان ارز و سکه و طلا و داستان هایی که در بانک سرمایه به سرکردگی افرادی چون اکبر یقینی و حسین هدایتی و پرویز کاظمی و دیگران رخ داد، بزرگ ترین اختلاس گر ایران بدانیم.

او به جرم فساد ۳ هزار میلیارد تومانی در نظام اقتصادی و اخلال در نظام پولی و بانکی کشور، ۱۵ مرداد ۱۳۹۰ بازداشت شد و پس از ۱۰۲۰ روز بررسی دستگاه قضا، حکم اعدامش در سحرگاه سوم  خرداد ۱۳۹۳ اجرا شد. شرکتی به نام آریا، سرنخ فساد هایی  بود که مه آفرید امیر خسروی آن را هدایت می کرد.

رییس سابق سازمان بازرسی کل کشور که بعدها، وزیر دادگستری شد (مصطفی پور محمدی)، از فساد این شرکت به عنوان بی سابقه ترین پرونده فساد اقتصادی تاریخ ایران تا آن زمان خبر داد. تخلفات پیچیده و هوشمندانه مه آفرید امیر خسروی از بانک صادرات آغاز شد و به دیگر بانک های دولتی و خصوصی نیز سرایت کرد.

صادق لاریجانی، غلام حسین محسنی اژه ای (قاضی پرونده غلامحسین کرباسچی) را به  عنوان مسئول نظارت بر رسیدگی به پرونده فساد بزرگ مه آفرید امیر خسروی، منصوب کرد. داستان این اختلاس بزرگ، از شرکت توسعه سرمایه گذاری امیر منصور آریا آغاز شد. طبق اعلام  دادستان عمومی و انقلاب وقت تهران (عباس جعفری دولت آبادی)، در این پرونده فساد ۳ هزار میلیارد تومانی، ۵۰۰ متهم تخت  تعقیب قرار گرفتند.

در نهایت  پس از ۱۰۲۰ روز بررسی پرونده و استماع دفاعیات مطلعین و متهمین، مه آفرید، فرزند منصور، در زندان اوین اعدام می شود. در حکمش، اخذ میلیارد ها تومان وجوه غیر قانونی و شرکت در  پولشویی و پرداخت رشوه اعلام شده بود.

(طبق روزنامه رسمی به شماره  ۱۸۱۴۶ مورخ ۲۹ خرداد ماه سال ۱۳۸۶، شرکت توسعه سرمایه گذاری امیر منصور  آریا (سهامی خاص) ثبت شده به شماره ۲۷۳۲۱۰، موضوع خود را به شرح فوق تغییر داد)

(طبق روزنامه رسمی به شماره ۱۸۵۸۱ مورخ بیست و یکم خرداد ماه سال هشتاد و هفت، مهرگان امیر خسروی و  مرداویج امیر خسروی و سارا امیرخسروی که از  اقوام مه آفرید بودند، به عضویت هیات مدیره این شرکت خانوادگی بزرگ اقتصادی منصوب شده بودند)

در جریان بررسی پرونده اختلاسگر بزرگ ایران (مه آفرید امیر خسروی)، مجوز بانک آریا باطل شد. در همین راستا، خاوری، مدیرعامل سابق بانک ملی به کانادا گریخت و تلاش های برای بازگرداندن این  مفسد اقتصادی دانه درشت، همچنان ادامه دارد.

حتما بخوانید: با شرکت های بابک زنجانی و خواهرانش آشنا شویم

رکورد های اختلاس

در اختلاس ها، رکورد دار اختلاس، پرونده متهمان اختلاس از بازرگانی پتروشیمی است که به سرکردگی رضا حمزه لو انجام شد و در اسفند۹۷، دادگاه رسیدگی به این پرونده برگزار شد. اختلاس های شهاب الدین غندالی در صندوق ذخیره فرهنگیان نیز به هزاران میلیارد تومان می رسد که در اسفند ماه، این پرونده در دستور کار رسیدگی قوه قضاییه قرار گرفت.

دی ماه سال ۱۳۹۲ یعنی چند ماه پس از پایان کار دولت دهم، معاون اول این دولت (محمد رضا رحیمی)، به دلیل اختلاس، رشوه، سو استفاده از  موقعیت شغلی و فساد، دستگیر و در بهمن ماه ۱۳۹۳، به ۵ سال حبس و رد مال به مبلغ ۲۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال محکوم شد. آقای معاون اول سابق، تا فروردین ۱۳۹۹ در زندان اوین خواهد بود. رده بالا ترین اختلاس در میان مسئولان، متعلق به محمد رضا رحیمی، معاون اول دولت محمود احمدی نژاد است.

اما پرحاشیه ترین اختلاس را باید متعلق به پرونده سعید مرتضوی است. کسی که با حکم محمود احمدی نژاد، رییس سازمان تامین اجتماعی شد و در اوایل دهه نود هجری خورشیدی، به اتهام فساد مالی و پرونده کهریزک، محکوم و روانه زندان شد.

(یکی از شرکت های اقماری که بابک زنجانی به همراه خواهرانش در قشم ثبت کرده بود، شرکت صنایع غذایی فراز  نمونه  قشم (سهامی خاص) به شماره ثبت ۳۶۲۶ است که ایشان، بهارک زنجانی به شماره ملی ۰۰۷۲۵۹۷۶۳۱ را به سمت مدیرعامل این شرکت منصوب کرد)

حتما بخوانید : محمود رضا خاوری ؛ از اختلاس بانک ملی تا برج سازی در تورنتو

اما اختلاس بانک زنجانی، پسر جوان تهرانی که قریب به  ۲  میلیارد دلار اخلال در نظام اقتصادی کشور، از  اتهامات این مفسد اعدامی است، سبب شد تا پیش از حماسه اختلاس در شرکت بازرگانی پتروشیمی، او رکورد دار اختلاس پس از  انقلاب باشد.

بابک زنجانی به همراه خواهرانش، ده ها شرکت در تهران، کیش، قشم، دوبی و سایر کشورها ثبت می کند و از این طریق، اقدامات مجرمانه خود را دنبال می کردند. ۱۶ اسفند ۹۴، محسنی اژه ای، از حکم اعدامش خبر داد. دادگاه بدوی، او و دو متهم دیگر این پرونده را مفسد فی الارض تشخیص داد.

۲۶ جلسه  رسیدگی به اتهامات بابک زنجانی و همدستان وی برگزار شد که اتهامات نفتی، از مهم ترین موضوعات  مورد اشاره در این پرونده اختلاس بود. معاون قوه قضاییه  در سال ۹۷ گفته بود پس از بازگرداندن بدهی بابک زنجانی، حکم اعدامش، اجرا خواهد شد.

یکی دیگر از رکورد های اختلاس در ایران، اختلاس هایی بود که در  قالب فیش حقوق نجومی از بیمه مرکزی و صندوق توسعه ملی و بانک رفاه کارگران رسانه ای شد. رییس دیوان محاسبات اعلام کرد که ۳۹۷ نفر که ۲۳۰ میلیارد ریال جمعا حقوق غیر متعارف گرفته بودند، وجوه را به خزانه دولت بازگرداندند.

هر دم از این باغ بری می  رسد . . .